Rilke - Rilke.de


Op het net vind je Rilke in drie versies: onder Projekt Gutenberg.de, in Gedichteportal.de en tenslotte in de befaamde webpagina Rilke.de.
Het meest opvallend is dat je de teksten nergens foutloos aantreft.
Foutloos? Nog niet bij benadering.

Elke uitgever deed vroeger zijn uiterste best om zetfouten uit de tekst te ziften. Het was een langdurig, moeizaam en onaangenaam werk.
Nu het gemakkelijk kan en veel zetfouten door de tekstverwerker worden aangeduid, kunnen de Rilke-webmasters hun plezier niet op bij het leveren van de domste misbaksels, en kranten en tijdschriften wedijveren in het publiceren van de meest lovende stompzinnigheden over de webpagina's.

Je gelooft je ogen niet als je die pagina doorbladert. Rond de kersttijd is ze het mooist. Op de homepage staat een foto van Rilke die dan een Santa Claus-muts krijgt opgezet. Op de bladzijde dwarrelen de sneeuwvlokken van het scherm en een rendier staat met een krans te zwieren. Op en top Rilke. Je kunt de man niet erger affronteren.

Kijk je onder Gedichte dan hoef je niet lang naar zetfouten te zoeken. Kijk de bundels na. Fouten van alle aard kom je tegen. Soms komt het gedicht dat je aanklikt niet. Soms komen er twee, omdat onder één titel toevallig twee gedichten bij elkaar zijn gesukkeld, het tweede zonder titel zodanig dat je de fout niet ziet of je moet het gedicht kennen. Als je er vijf leest, mag je zeker zijn dat je al een zetfout te pakken hebt. Als het niet meer is dan een woord dat niet cursief staat hoewel Rilke dat wilde, dan is het nog niet erg. Soms staat een woord er gewoon niet. Soms staan strofes aan elkaar zodat je de strofes niet herkent. Soms is een stuk weggebleven. Soms staan vijf regels uit de derde strofe nog eens in de vijfde. Soms staat het letterteken er niet maar wel het umlautsteken. Gek gezicht is dat, je mag naar keuze invullen, dat is modern, dat is actief deelnemen aan de creatie. En soms zijn het maar gewoon verkeerde letters, heel gewoon.

Ik heb aan de webmaster van deze pagina een bericht gestuurd met een lijst van meer dan 200 fouten in de bundels Das Buch der Bilder, Neue Gedichte, Der neuen Gedichte anderer Teil en Das Marien-Leben. Ik stuurde die op 26 oktober 2003. Meer dan twee maanden later is niet één enkele van die fouten verbeterd. Wat een ijver! Wat een bijzonder respect voor het werk van de man die algemeen voor de grootste Duitse dichter van de twintigste eeuw wordt gehouden. De lijst met fouten uit de andere bundels heb ik niet opgestuurd, die bewaar ik voorlopig. Voor wie het graag weet: er staat niet één van de Duineser Elegien zonder fout. Insel-Verlag ging er prat op dat in hun uitgaven van die bundel niet meer dan één of twee zetfoutjes stonden. In de uitgave van Rilke.de staan er meer dan veertig!

Hoe dachten de kranten over die pagina? Het loont de moeite om de krantenknipsels te lezen die de webmaster uitvoerig uitsmeert in zijn onderafdeling Impressum. Bovenaan staat een citaat uit Die Welt. Dat is niet het eerste het beste schoolkrantje. Je zou verwachten dat de redacteur die over het werk van Rilke op het internet schrijft tenminste enkele gedichten heeft nagekeken. Als in die enkele bundels die ik noem 200 zetfouten staan, dan kom je toch een fout tegen als je vijf, zes gedichten bekijkt of alleen al de lijst van de gedichten overloopt.

Die lijst is door een bijgelovige opgesteld: bij de Sonette an Orpheus staat geen dertiende sonnet, niet in het eerste deel ervan, niet in het tweede, er staat telkens tweemaal een twaalfde sonnet. In Das Marien-Leben staat blijkbaar een gedicht Pieta en een gedicht Pietà. Niet alleen de redacteur van Die Welt had dat niet gezien, blijkbaar heeft in Duitsland niemand daar aandacht voor gehad. De lovende bewoordingen bewijzen dat. Kijk toch naar die pagina Impressum. Groot en vet staat bovenaan: "Ein Lehrbeispiel, wie man mit einem Dichter umzugehen hat." (Die Welt). Meer dan veertig zetfouten in de Duineser Elegien. Zetfouten? Wie trekt zich daar wat van aan. Het is kersttijd, Rilke heeft een wit en rode muts op, dat is prachtig, zo moet je een dichter behandelen. Welke zotskap krijgt hij morgen?
De Frankfurter Allgemeine en Die Zeit waren wat vager met hun lof, je kon er uit aflezen dat ze alleen de kleur en de vorm van de homepage hadden bekeken. En ze vonden ze zeer mooi.

Als je die mensen meedeelt waar ze mee bezig zijn en als je ze aantoont dat het zaakje stinkt van de fouten, hola, dan ben jij in de fout gegaan. Je mag niemands goede naam aantasten al heb je niemand genoemd. Of je bent niet de geschikte persoon om anderen terecht te wijzen, misschien niet eens de geschikte persoon om zulk werk te doen. In elk geval ben jij verkeerd. Daarachter voel je bovendien: jij bent geen Duitser, waar bemoei jij je mee?
Als ze durfden, ze schreeuwden je toe: hou je mond en schrijf zetfouten. En voor het overige: huil met de wolven in het bos. Nee, huil luider dan de wolven, ze zullen je loven en dankbaar zijn. Het staat toch zo vreselijk lelijk om uit de toon te vallen.


Dr. Fa Claes

Terug naar Index